“མཚོ་སྔོན་གྱི་རིན་ཐང་ཆེས་ཆེ་བ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཡིན་པ་དང་། འགན་འཁྲི་ཆེས་ཆེ་བ་ཡང་སྐྱེ་ཁམས་ཡིན་ལ། སྦས་ཤུགས་ཆེས་ཆེ་བ་ཡང་སྐྱེ་ཁམས་རེད།”སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་མངག་བཅོལ་སེམས་ལ་དམ་པོར་བཅིངས་ནས། རང་ཞིང་གིས་རང་བྱུང་ལ་བརྩི་མཐོང་བྱེད་པ་དང་། རང་བྱུང་དང་བསྟུན་པ། རང་བྱུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འདུ་ཤེས་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ནས། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་ཏེ་འབུར་ཐོན་གྱི་གོ་གནས་སུ་འཇོག་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གནས། སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཕྱོགས་སོ་སོའི་ཐད་ཁེབས་སུ་བཅུག་སྟེ། སྔར་ལས་ལྷག་པའི་སྒོ་ནས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འདུ་ཤེས་ཇེ་དྲག་ཏུ་བཏང་བ་དང་། ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་སྔར་ལས་ཕན་ནུས་ཡོད་པར་ཡར་སྐུལ་བྱས་ཏེ། གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་བླངས་ཡོད།

འཇིག་ཉེན་ཆེ་བའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྔར་ལས་ཇེ་མང་དུ་གྱུར་བ། ད་ལོའི་ཟླ་གསུམ་པར། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་ནགས་ལས་སྤྱི་བདེ་ཅུའུ་ཡི་མི་དམངས་ཉེན་རྟོག་པས་བརྙན་མིག་བརྒྱུད་ནས་འབྲོང་ཁྱུ་དང་ཁྱུ་བྱས་ཏེ་རྩྭ་ཐང་དུ་རྒྱུག་བཞིན་པ་བརྙན་ཕབ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། འབྲོང་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། བརྙན་ཕབ་ས་གནས་ནི་ཡུས་ཧྲུའུ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཆུ་དམར་ལེབ་རྫོང་ཆུ་དམར་ཧོ་ཞང་གི་ཁ་བའི་གཡོག་པའི་གནས་ཤིག་ཡིན་ལ། རླུང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་དང་འབྲོང་སྐོར་ཞིག་རི་མགོ་ནས་མར་བབས་ཏེ་རྩྭ་ཐང་དུ་ཐོན་པ་དང་། དེའི་སྣང་ཚུལ་ཧ་ཅང་བརྗིད་ཉམས་ཆེ་ལ་མཛེས་ཤིང་སྡུག་པ་ཞིག་རེད།

ཟླ་ལྔ་བའི་ཚེས་ཉེར་གཅིག་ཉིན། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་དམེ་ཤུལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡན་ལག་ས་ཁུལ་དུ། འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཉེ་འགྲམ་དུ་གསའ་བགྲོད་པ་མཐོང་ལ། ཆེས་མང་དུས་གསའ་དྲུག་རེ་ཡོད། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ནགས་ལས་སྤྱི་བདེ་ཅུའུ་ཡི་ཉེན་རྟོག་པས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པ་ལྟར་ན། གསའ་དྲུག་གིས་མཉམ་དུ་རྩེད་འཇོ་རོལ་བའི་རྣམ་པ་དེ་མཐོང་དཀོན་པ་ཞིག་རེད། དེ་སྔོན་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་དཀྱིལ་དབུས་སུ་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་གསའ་གཅིག་རེ་མ་གཏོགས་མཐོང་མི་ཐུབ་ལ། གསའ་བཞིའི་ཡན་མཐོང་ཐུབ་པའི་སྣང་ཚུལ་འདི་ལྟ་བུ་ཧ་ཅང་ཉུང་བས། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་མངོན་གསལ་སྒོས་ལེགས་བཅོས་ཐོབ་ཡོད་པ་མཚོན་ཐུབ།

དམེ་ཤུལ་ནགས་ར་ནི་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལྟེ་གནས་ཁུལ་ཡིན་ལ། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁྱབ་རྒྱ་ཅུང་ཆེ་བའི་གནས་ཤིག་རེད། མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ས་གཤིས་དང་ནགས་ཚལ། རྩྭ་ཐང་། རྩྭི་ཤིང་སོགས་ཀྱིས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པར་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་བཟང་བོ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ། དམེ་ཤུལ་ནགས་ར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་བཟང་བས། གནའ་བ་དང་འཕྱི་བ། རི་བོང་སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གྲངས་ཀ་མངོན་གསལ་སྒོས་སླར་གསོ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། རི་དྭགས་གསའ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པར་ཟས་རིགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།

འབྲོང་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཆུ་དམར་ལེབ་རྩྭ་ཐང་དུ་རྒྱུ་བ་དང་གསའ་དྲུག་ལྷག་རྩེ་ཁོག་དམེ་ཤུལ་ནགས་ར་རུ་མཐོང་ཐུབ་པ་ལས་གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་མུ་མཐུད་དུ་ལེགས་བཅོས་ཐོབ་ཡོད་པ་དང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་གཅིག་བསྡུས་ཀྱིས་མཐོང་ཐུབ་པའི་གྲངས་ཀ་ཇེ་མང་ནས་ཇེ་མང་ཡིན་པ་ལས་ཁོར་ཡུག་ལེགས་བཅོས་ཐོབ་པ་ཤེས་ཐུབ། ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་བཞི་ཉིན། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་ནགས་ལས་སྤྱི་བདེ་ཅུའུ་ཟོ་སྐྱ་ཆུ་དམར་ཧོ་མངག་གཏོང་ཁང་དང་ཡུས་ཧྲུའུ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་འབྲི་སྟོད་རྫོང་ནགས་ལས་སྤྱི་བདེ་ཅུའུ་གཉིས་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་སྒོས་སྐོར་ཞིབ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཤྭ་བ་མཆུ་དཀར་བརྒྱ་ལྷག་ཆུར་བརྒལ་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་མཐོང་།

གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་བཟོ་སྐྲུན་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་ཚུན་ལ། རང་བྱུང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྨོ་བསྐྱུར་ནགས་སྐྱོང་། རི་བཀག་ནགས་གསོ། བརླན་ས་སྲུང་སྐྱོབ། བྱེ་འགྱུར་ཅན་གྱི་ས་ཞིང་སྔོན་འགོག་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་སྤྱི་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་ལས་གཞི་དང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་གྱི་ནུས་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་བཞི་ལག་བསྟར་བྱས་པ་བརྒྱུད། གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་ནགས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཆེར་གྱུར་བ་དང་། ནགས་ཚལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པ་ཇེ་དྲག་ཏུ་གྱུར་བ། བརླན་ས་རིམ་བཞིན་སླར་གསོ་བྱུང་བ། མཚོ་ཡི་རྒྱ་ཁྱོན་ཇེ་ཆེར་གྱུར་བས། རྩྭ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཇེ་ལེགས་སུ་གྱུར་བ་དང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་སྡོད་ལ་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་རྐྱེན་བཟང་བོ་འདོན་སྤྲོད་བྱས།

མཚོ་སྔོན་པོ་ཇེ་མཛེས་དང་ཇེ་ཆེར་གྱུར་བ།  དེ་སྔོན་རླུང་ཞིག་གཡུག་ཚེ། མཚོ་སྔོན་པོའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ས་རྡུལ་གྱིས་ཁེངས་ཡོད་ལ། སྒོ་ཕྱི་རུ་ཡང་བགྲོད་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ཧེ་ཡན་རྫོང་སན་ཅའོ་མཁར་གྲོང་དུ་སྡོད་པའི་འབྲོག་པ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བཤད་རྒྱུར། ལོ་འདི་དག་གི་རིང་ལ། དེ་སྔོན་བཅོས་སྐྱོང་བྱས་པའི་བྱེ་ཕུང་ཁྲོད་ཆུ་མིག་ཅིག་ཐོན་པས། ཉེ་འགྲམ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཇེ་བཟང་ནས་ཇེ་བཟང་དུ་གྱུར།

མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་རྒྱུད་དུ་གནས་པའི་མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཧེ་ཡན་རྫོང་ནི་མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱེ་ཁུལ་གྱིས་སྐོར་བའི་རྫོང་ཞིག་རེད། གནས་དེའི་བྱེ་ཕུང་གིས་མཚོ་སྔོན་པོའི་འགྲམ་རྒྱུད་ཀྱི་རྩྭ་ཐང་ལ་གཏོར་བརླག་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་། ལྕགས་ལམ་དང་གཞུང་ལམ་ལ་ཡང་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཡོད།

དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་ལོ་མགོར། ཧེ་ཡན་རྫོང་གིས་བཀག་སྡོམ་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ། མཚོ་སྔོན་པོ་ས་ཁུལ་གྱི་བྱེ་མ་འགོག་བཅོས་བྱས་པ་དང་། ད་ལྟ་ལྗང་མདོག་གི་མཛེས་ལྗོངས་ལ་བལྟ་ས་ཞིག་གྲུབ་ཡོད་པ་དང་། མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་མཚོ་སྔོན་པོའི་སྐྱེ་ཁམས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

མཚོ་སྐོར་ས་ཁུལ་དུ། བྱང་གསུམ་ནགས་ཚལ་འགོག་སྲུང་དང་རྨོ་བསྐྱུར་ནགས་སྐྱོང་སོགས་ནགས་ལས་ཀྱི་བཟོ་སྐྲུན་གཙོ་བོ་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི་བཞུར་རྒྱུད་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ནགས་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། མིས་བཙུགས་པའི་སྡོང་ཕྲུག་རིམ་བཞིན་ནགས་ཚལ་དུ་གྱུར་ཡོད་ལ། རི་བཀག་ནགས་གསོ་ས་ཁུལ་དེ་ལྕགས་ར་སྐོར་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཆེད་མིས་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོབ་འོག རྩྭི་ཤིང་ལ་སླར་གསོ་བྱུང་བ་དང་། ནགས་ཁུལ་གྱི་ཆུ་ཁུངས་གསོ་གསོག ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་རིམ་བཞིན་འདོན་སྤེལ་བྱས་པས། མཚོ་སྔོན་པོའི་འབབ་རྒྱུད་བྱེ་ཁུལ་གྱི་བྱེ་འགྱུར་ཚད་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་གྱུར།

མཚོ་སྔོན་པོའི་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ལས་མངོན་པ་ལྟར་ན། མཚོ་སྔོན་པོའི་འབབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་ཧ་ཅང་བཟང་ལ། ཉེ་བའི་ལོ་བཞི་བཅུའི་རིང་། 1974ལོར་མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱ་ཁྱོན་ནི་ཆེས་ཆེ་བའི་དུས་རིམ་ཡིན་ལ། 2004ལོར་མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེས་ཆུང་བར་གྱུར། 2004ལོའི་རྗེས་སུ། མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱ་ཁྱོན་རིམ་གྱིས་ཇེ་ཆེར་གྱུར་བ་དང་། 2004ལོ་ནས2016ལོའི་བར། མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྟོང་མུས་གྲུ་བཞི་མ་བརྒྱ་དང་རེ་དགུ་གྲངས་ཆུང་བདུན་ལ་ཇེ་ཆེར་གྱུར་བ་དང་། ཞི་ཧུའུ་ཡི་རྒྱ་ཁྱོན་ཉེར་ལྔ་དང་གྲངས་ཆུང་ལྔ་ལྟ་བུ་ཇེ་ཆེར་གྱུར།

ལོ་ཙཱ་བ། ཤ་བོ་རིན་མཚོ།