ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དང་ཚད་ལྡན་ཡིག་ཆ་ཁྲིམས་ལྟར་དཔེ་སྐྲུན་བྱེད་པ།སྐད་རིགས་དུ་མ་དང་པར་གཞི་དུ་མའི་ཆོས་ལུགས་གསུང་རབ་དང་དེ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་དོན་དང་འདུལ་ཁྲིམས་འཁོད་པ་དང་། གསལ་འགྲེལ། འཆད་འགྲེལ་བཅས་ཀྱི་དཔེ་སྐྲུན་དངོས་པོ་དང་། སྒྲ་བརྙན་ཐོན་རྫས། གློག་རྡུལ་ཀློག་དེབ་བཅས་པར་བཟོ་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པས་མི་རིགས་ཁག་གི་ཆོས་དད་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་སྣེ་མང་ཅན་གྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་གི་ཡོད།《བཀའ་བསྟན་འགྱུར》དང《ཀྲུང་ཧྭ་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་ཆེན》《ལའོ་ཙེའི་གསུང་རབ་གཅེས་བཏུས》སོགས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཆེ་གྲས་ལེགས་སྒྲིག་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་ཡོད། བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་པར་ཁང་ཉམས་མེད་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་ད་ཡོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་པར་ཁང་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་པར་ཁང་དྲུག་ཅུ་ཡིས་ལོ་རེར་དཔེ་ཆ་པོ་ཏི་ཁྲི་དྲུག་དང་སྟོང་གསུམ་དཔར་རྒྱག་གི་ཡོད། རྒྱ་རིགས་དང་། ཡུ་གུར་རིགས།ཧ་སག་རིགས། ཁོར་ཁེ་ཙི་རིགས་སོགས་ཀྱི་ཡིག་རིགས་དུ་མར་བསྒྱུར་པའི《ཁུ་རན་གསུང་རབ》སོགས་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གསུང་རབ་དཔེ་སྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་དང《ཝུར་ཚིའི་བཀའ་ཆོས་གསར་སྒྲིག》སོགས་ཀློག་དེབ་དང་དུས་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་འགྲེམས་སྤེལ་བྱེད་ཚད་བསྡོམས་འབོར་དེབ་ས་ཡ་གཅིག་དང་འབུམ་བདུན་ཁྲི་དྲུག་ཙམ་ཟིན་ཡོད། ཀྲུང་གོས་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁུལ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ལ་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་སྐད་ཡིག་མི་འདྲ་བ་བརྒྱ་ཡི《དམ་པའི་གསུང་རབ》དེབ་དུང་ཕྱུར་གཅིག་དང་བྱེ་བ་དྲུག་ལྷག་ཙམ་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ལས་ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ཚོགས་ལ་དམ་པའི་གསུང་རབ་དེབ་བྱེ་བ་བརྒྱད་པར་སྐྲུན་བྱས་པར་རྒྱ་ཡིག་དང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་བཅུ་གཅིག་དང་དེ་བཞིན་ལོང་ཡིག་པར་མ་ཚུད་ཡོད། ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པ་དང་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་མང་པོར་དྲ་ཚིགས་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་དང་ཡུ་གུར་ཡི་གེའི་དྲ་ཚིགས་བཙུགས་ཡོད་པ་རེད།
ཆོས་ལུགས་སློབ་གསོའི་མ་ལག་སྔར་ལས་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་ཕྱིན་པ། ཉིས་སྟོང་བཅུ་བདུན་ལོའི་ཟླ་དགུ་པའི་བར། རྒྱལ་ཁབ་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ཅུའུ་ཡིས་ཆོག་མཆན་ཐོབ་ནས་བཙུགས་པའི་ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་དང་སློབ་གྲྭ་ཁྱོན་གོ་གཅིག་ཡོད་པའི་ནང་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་ཞེ་གཅིག་དང་། ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གླིང་བཅུ། དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གླིང་བཅུ། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གླིང་དགུ ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གླིང་ཉེར་གཅིག་བཅས་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་དྲུག་ཡོད་པ་དག་ནི། ཀྲུང་གོ་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་དང་། ཀྲུང་གོ་བོད་བརྒྱུད་མཐོ་རིམ་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་། ཀྲུང་གོ་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་། ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་། ཀྲུང་གོ་གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ལྷ་རིག་པའི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སློབ་གླིང་། ཅིན་ལིང་ཞེ་ཧོ་ལྷ་རིག་པའི་སློབ་གླིང་བཅས་རེད། ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་དང་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མུས་ཀྱི་སློབ་མ་ཁྲི་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ད་བར་ཁྱོན་སློབ་མ་ཁྲི་བཞི་དང་སྟོང་བདུན་ལྷག་ཙམ་ཐོན་ཡོད།
ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་དེ་བས་ནུས་ལྡན་བྱུང་བ།ཉིས་སྟོང་བཅུ་ལོར་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག 《ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་འོས་འཚམ་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》ཡོང་བསྒྲགས་བྱས་པ་དང་ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཅིག་ལོར་སླར་ཡང་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག 《ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་ལེན་གནད་དོན་སྔར་ལས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བརྡ་ཐོ》བཀྲམ་ནས་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་པ་སྤྱི་ཚོགས་འགན་ལེན་མ་ལག་ནང་བཅུག་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གསུམ་ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་པ་སྨན་བཅོས་འགན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་ཚད་བརྒྱ་ཆའི་གོ་དྲུག་དང་གྲངས་ཆུང་ལྔ་དང་རྒན་གསོ་རྒན་བཅོལ་ནང་ཞུགས་ཚད་བརྒྱ་ཆའི་གྱ་དགུ་ཟིན་པ་དང་ཆ་རྐྱེན་དང་མཐུན་པ་ཚང་མ་མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་སྲུང་ནང་བཅུག་པས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་འགན་བཅོལ་མ་ལག་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་ཡོད།
ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་སྤེལ་བ། སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་དང་དེ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་རང་ཁྱིམ་དུ་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་མཐའ་དག་སྤེལ་བ་དཔེར་ན། ཕྱག་འཚལ་བ་དང་། སྨྱུང་གནས་སྲུང་བ། མཆོད་མཇལ། སྨོན་ལམ་འདེབས་པ། ཆོས་འཆད་པ། ཁ་འདོན། བསང་གཏོང་བ། མཆོད་པ་འབུལ་བ། ཁྲུས་གསོལ། སྡོམ་པ་ལེན་པ། འཆི་ཁའི་ཆོ་ག རྗེས་དྲན། ཆོས་ལུགས་དུས་ཆེན་གཏོང་བ་སོགས་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོང་ཐོབ་པས་རྩ་འཛུགས་དང་མི་སྒེར་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་ཐེ་ཇུས་བྱེད་ཆོག་གི་མེད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ནང་ཆོས་སློབ་གཉེར་དང་། རྟགས་གསལ་གཏོང་པ། སྡོམ་པ་ལེན་པ། དབང་བསྐུར་བ། སྒོམ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་དང་དགོན་སྡེར་སློབ་གཉེར་བྱས་ནས་མཚན་གནས་དཔྱད་ཞིབ་རིམ་སྤོར་གྱི་བྱེད་སྒོ་རྒྱུན་ལྡན་ངང་སྤེལ་གྱིན་ཡོད་པ་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དུས་ཆེན་གལ་ཆེན་འཆར་རིམ་བཞིན་འཆར་གཞི་ལྟར་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་གྱིན་ཡོད། བཟའ་བཏུང་དང་། རྒྱན་གོས། ལོ་གསར། གཉེན་སྒྲིག གཤིན་པོ་དུར་འཇུག་སོགས་ཐད་ཀྱི་དབྱི་སི་ལམ་གྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་བརྩི་འཇོག་གང་ལེགས་ཐོབ་ཡོད། ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་མུའུ་སི་ལིན་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་སོ་ཏི་ཨ་རབ་ཏུ་གནས་མཇལ་ལ་ཁྲིད་པ་དང་། ཉིས་སྟོང་བདུན་ལོ་ནས་བཟུང་ལོ་ལྟར་མི་གྲངས་ཆ་སྙོམས་ཁྲི་གཅིག་ཡན་ཟིན་གྱི་ཡོད།
ཆོས་ལུགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྒྱུན་ལྡན་སྒྲིག་ལམ་ཟང་ཟིང་བཟོ་བའི་བྱ་སྤྱོད་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་པ། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོ་ནས་བཟུང་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་གིས《ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགོན་པ་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ལ་དོ་དམ་བྱེད་པའི་འབྲེལ་ཡོད་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》ལ་གཞིགས་ཏེ་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་བྱས་ནས་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ“འགན་གཙང་སྤྲོད་པ”དང“ཁྲོམ་རར་ཞུགས་པ”སོགས་ཀྱི་ཟང་ཟིང་སྣང་ཚུལ་གཅིག་སྡུད་ཐོག་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་བདུན་ལོར་རྒྱལ་ཁབ་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ཅུའུ་སོགས་སྡེ་ཁག་བཅུ་གཉིས་ཀྱིས《ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཚོང་ལས་ཅན་གྱི་གནད་དོན་སྔར་ལས་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར་འགའ་ཞིག》བཟོས་ནས་བཀྲམ་སྟེ་ཚོང་ལས་ཀྱི་མ་རྩ་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོའི་ནང་གཏོང་རྒྱུ་བཀག་འགོག་བྱས་ནས་ཆོས་ལུགས་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་རྒྱུ་དངུལ་ལེན་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོའི་རྒྱུན་ལྡན་སྒྲིག་ལམ་ཟང་ཟིང་བཟོ་རྒྱུ་བཀག་འགོག་བྱས་ཡོད། འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་གིས་དྲ་སྦྲེལ་ཐོག་གི་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ལ་དོ་དམ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཁྲིམས་འགལ་ཆ་འཕྲིན་དུས་ཐོག་ཏུ་ཐག་གཅོད་བྱས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཡོད།
བཞི། ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱུང་བ།
ཀྲུང་གོས་ཆོས་ལུགས་ཁག་དུས་བསྟུན་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་བ་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་འཚམ་མཐུན་ཡོང་བར་བསྔགས་སྐུལ་བྱས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཞི་མཐུན། རིག་གནས་དར་རྒྱས། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ།མེས་རྒྱལ་གཅིག་གྱུར་བཅས་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་ཆེད་སྟོབས་ཤུགས་ལེགས་སྐྱེས་སུ་ཕུལ་ཡོད།
བསྟན་དོན་དང་འདུལ་ཁྲིམས་ཐད་རྒྱལ་བབ་དང་དུས་རབས་ཀྱི་བླང་བྱ་དང་འཚམ་པའི་སྒོ་ནས་དགོངས་འགྲེལ་ཧུར་ཐག་བྱས་པ། ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ལུགས་ཁག་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་སྔར་ནས་བཟུང་ཀྲུང་གོའི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་དང་ཕན་ཚུན་མཉམ་འདྲེས་བྱུང་སྟེ་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་དགོས་མཁོ་དང་འཚམ་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་ཀྲུང་གོ་ཅན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་མཐའ་འཁྱོངས་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲོག་ཤིང་རིན་ཐང་ལྟ་བ་ལག་ལེན་བསྟར་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟང་པོ་དར་སྤེལ་བཏང་སྟེ་ཀྲུང་གོའི་རྒྱལ་བབ་དང་འཚམ་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད། གཞི་རྩའི་དད་པ་དང་། བསྟན་དོན་གཙོ་བོ། གུས་སྲོལ་ལམ་ལུགས་བཅས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཆོས་འཆད་པའི་སྤེལ་རེས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་དང་། དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས“ཆོས་འཆད་འགྲེལ”ལས་དོན་སྤེལ་བ། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་དམངས་གཙོའི་ཆོས་གཉེར་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ལྷ་རིག་པའི་བསམ་བློ་འཛུགས་སྐྱོང་བཅས་བྱས་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་དོན་དང་འདུལ་ཁྲིམས་ཐད་རྒྱལ་བབ་དང་དུས་རབས་ཀྱི་བླང་བྱ་དང་འཚམ་པའི་དགོངས་འགྲེལ་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད། ནང་བསྟན་ལས་རིགས་ཀྱིས་རྒྱལ་གཅེས་དང་ཆོས་གཅེས་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་ཚེ་འདིའི་ལས་ལ་ལྷག་པར་དོ་སྣང་བྱས་ནས་ཆོས་སྤེལ་འགྲོ་ཕན་དང་། སྤྱི་ཕན་དགེ་སྒྲུབ། རིག་གནས་སྤེལ་རེས་བཅས་ལ་སྔར་ལས་གཙིགས་ཆེན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་གནས་ལུགས་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་ཀུན་སྤྱོད་གོང་དུ་བཀུར་བ་དང་། གནས་ལུགས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་བསྟུན་པ། འདོད་ཆུང་ཆོག་ཤེས། བབ་ཆགས་ཚུལ་གནས་སོགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་དོན་གཞན་བསྒྱུར་དང་དར་རྒྱུར་གཞོལ་ཏེ་ཀྲུང་ཧྭའི་ཕུལ་བྱུང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་གིན་ཡོད། དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་བསྟན་དོན་ནང་གི་རྒྱལ་གཅེས་དང་། ཞི་བདེ། མཐུན་སྒྲིལ། བཟོད་སྒོམ། བཏང་སྙོམས་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་རྒྱུར་གཙིགས་ཆེན་བྱེད་པར་བརྟེན་དད་པ་ཡང་དག་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། ཡིན་མིན་གསལ་འབྱེད། ཁ་བྲལ་ལ་ངོ་རྒོལ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐལ་སྐྱོད་རིང་ལུགས་བཀག་འགོག་བཅས་ཀྱི་ཐད་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཆོས་ཚོགས་རང་ས་ཅན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་ཆོས་ཚོགས་ལས་དོན་གྱི་དོ་དམ་དང་གནད་དོན་གལ་ཆེན་གྱི་འཐབ་ཇུས་ཐད“དམངས་གཙོའི་ཆོས་གཉེར”ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོའི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་ཀྱི་ཉིང་བཅུད་བསྡུ་ལེན་བྱས་ནས་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་པ་དང་ཆོས་དད་མི་འདྲ་བའི་དབར་ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག་དང་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཐུབ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་དེ་བས་ལེགས་པའི་སྒོ་ནས་དེང་རབས་ཀྲུང་གོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མཉམ་འདྲེས་ཐུབ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།
སྤྱི་ཕན་དགེ་སྒྲུབ་བྱེད་སྒོ་ཧུར་ཐག་སྤེལ་བ། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོ་ནས་བཟུང་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས《ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་སྤྱི་ཕན་དགེ་སྒྲུབ་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་གཉེར་རྒྱུར་བསྔགས་སྐུལ་དང་ཚད་ལྡན་གཏོང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》ལ་གཞིགས་ནས་ལོ་ལྟར“ཆོས་ལུགས་དགེ་སྒྲུབ་གཟའ་འཁོར”གྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ནས་ཞལ་འདེབས་དངུལ་འབོར་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་སྒོར་དུང་ཕྱུར་བཅུ་ལས་བརྒལ་ཡོད། དབུན་ཁྲོན་ས་ཡོམ་སོགས་གོད་ཆག་ཚབས་ཆེན་ནང་གེགས་སེལ་གསོལ་འདེབས་སྨོན་ལམ་གྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་བ་དང་།སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་སྡུད་བྱས་ནས་ཀུའེ་ཀྲོའུ་ཞིང་ཆེན་སན་ཏུའུ་ཧྲུའེ་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་དབུལ་ཐར་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱས་པ། ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཐོག་ནས་ཞལ་འདེབས་འབུལ་སྟེ་སློབ་སྐྱོར་བྱས་པ། ཆེད་ལས་སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞིར་རོགས་དངུལ་བཏང་ནས་དམངས་ཕན་གྱི་འོས་འགན་སྨན་བཅོས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་དང་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་ཚོགས་སྤྱིར་སྨན་བཅོས་རོགས་སྐྱོབ་ཐད་མ་དངུལ་ཞལ་འདེབས་འབུལ་བ། བྱེད་ཐབས་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་ནས་རྒན་རྒོན་ལ་བསྙེན་བཀུར་ཞུ་བ་དང་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ། རྒན་གསོ་ཁང་ལས་པ་དང་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་གྱི་ལུས་ཁམས་སླར་གསོ་ཁང་བཙུགས་པར་བསྡོམས་རྩིས་རགས་ཙམ་བྱས་ན།ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་རྒན་གསོ་ཁང་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་གཉེར་བར་ཉལ་ཁྲི་ཁྱོན་ཁྲི་གཉིས་དང་སྟོང་དགུ་ཙམ་ཟིན་པ། ལྗང་མདོག་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་འདུ་ཤེས་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས“ཡ་རབས་ངང་མཆོད་འབུལ”དང“ལུགས་མཐུན་ངང་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི”བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ནས་སྣོད་བཅུད་དགོན་པ་དང་ལྷ་ཁང་བསྐྲུན་ཡོད།
རང་རྟོགས་ངང་ཐལ་སྐྱོད་རིང་ལུགས་བཀག་འགོག་བྱས་པ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐལ་སྐྱོད་བསམ་བློས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་གྱི་ཐུན་མོང་མཐའ་ཚད་ལ་འགྲན་སློང་བྱེད་པར་ཕྱོགས་ནས་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་དར་ཆ་གསལ་སྟོན་གྱི་སྒོ་ནས་ཐལ་སྐྱོད་རིང་ལུགས་དང་དབྱེ་མཚམས་གསལ་པོ་ཕྱེ་སྟེ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས་གཏུམ་སྤྱོད་འཇིགས་སྐུལ་དང་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་རྒྱུར་ངོ་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱས་ཏེ་དད་པ་ཡང་དག་དང་སྤྱོད་པ་ཡང་དག་དར་སྤེལ་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་གསུམ་ལོའི་ཟླ་དང་པོར་རྒྱ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན། ལྷོ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བཅས་ཆོས་ལུགས་ཆེ་གྲས་གསུམ་གྱི་བླ་མ་སྐྱེས་ཆེན་དང་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་དང་མཁས་དབང་གི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ནས་ནང་བསྟན་ལས་རིགས་ཀྱི་མི་སྣ་ཚང་མས་བྱ་སྤྱོད་ཧུར་ཐག་སྤེལ་ཏེ་རྒྱ་ཆེའི་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ལ་ཡང་དག་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གི་ལྟ་བ་སྒྲོག་འགྲེལ་བྱས་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་དོན་དང་སྡོམ་ཁྲིམས་ལས་འགལ་ཏེ་མི་གཞན་རང་སྲེག་བྱེད་དུ་བཅུག་པའམ་ཡང་ན་རང་སྲེག་ངན་སྐུལ་གྱི་ཐལ་སྐྱོད་བྱ་སྤྱོད་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱ་རྒྱུའི་རེ་འབོད་བྱས་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་བཞི་ལོའི་ཟླ་ལྔ་པར་ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས《བཏང་སྙོམས་ལུགས་བརྟན་སྲུང་གིས་ཐལ་སྐྱོད་རིང་དུ་སྤོངས་དགོས》ཞེས་པའི་གྲོས་འགོའི་ཡི་གེ་བཏོན་པ་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་གྲགས་ཅན་མི་སྣས་ཐུན་མོང་ཐོག་གཏུམ་སྤྱོད་འཇིགས་སྐུལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་རྒོལ་གཏམ་དྲག་པོ་བཏང་བ་རེད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་དྲུག་ལོའི་ཟླ་བདུན་པར་ཀྲུང་ཧྭ་ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་སྤེལ་རེས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་དང་མཉམ་དུ་ཝུའུ་ལུའུ་མུའུ་ཆི་རུ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བཏང་སྙོམས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ནས་བཏང་སྙོམས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དར་སྤེལ་བཏང་ཏེ་ཐུན་མོང་ཐོག་ཐལ་སྐྱོད་རིང་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་བདུན་ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པར་ཀྲུང་གོའི་རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་གྲོས་འགོ་བཏོན་ནས་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་དབྱེ་འབྱེད་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་སྟེ་ཆོས་ལོག་གི་གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་དང་བཀག་འགོག་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་ཞི་མཐུན་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་བྱས་ཡོད།
ལྔ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དགེ་མཚན་ལྡན་ཞིང་སྐྱོན་དང་བྲལ་བ།
ཀྲུང་གོས་ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་དང་ཆོས་ལུགས། སྤྱི་ཚོགས་དང་ཆོས་ལུགས། རྒྱལ་ནང་གི་ཆོས་ལུགས་མི་འདྲ་བ།ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ལུགས་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཆོས་ལུགས། ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་དང་ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྣ་ཚོགས་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱས་པས་དགེ་མཚན་ལྡན་ལ་སྐྱོན་བྲལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད།
ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་དང་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཞི་མཐུན་མཉམ་འདྲེས་ཡོད་པ། ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས“ཆབ་སྲིད་ཐད་མཐུན་སྒྲིལ་མཉམ་ལས་དང་དད་པའི་ཐད་ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག”གི་རྩ་དོན་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དང་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་གཅེས་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་ཡོད། མིག་སྔར་ཀྲུང་གོར་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་མི་སྣ་ཁྲི་2 ཙམ་གྱིས་རིམ་པ་སོ་སོའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དང་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུའི་འཐུས་མི་དང་ཨུ་ཡོན་གྱི་འགན་ཁུར་ནས་སྲིད་ཞུགས་སྲིད་གྲོས་ཧུར་ཐག་དང་དམངས་གཙོའི་ལྟ་སྐུལ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། གཅིག་དགུ་གོ་གཅིག་ལོ་ནས་བཟུང་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་མི་སྣས་ལོ་ལྟར་རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པའི་འགན་འཁུར་མི་སྣའི་དཔྱིད་གསར་དུས་ཆེན་བསུ་བའི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ནས་ཁོང་ཚོའི་བསམ་འཆར་དང་གྲོས་འགོ་གསན་གྱིན་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་ཏང་སྲིད་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པ་དང་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་མི་སྣའི་མཐུན་འབྲེལ་གྲོགས་སྒྲིག་ལམ་སྲོལ་ཡོངས་ཁྱབ་ངང་ནས་བཙུགས་པར་བརྟེན་ཤེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་དང་མཛའ་གྲོགས་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད།
སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་ལ་བསྟུན་མཁས་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་འཛིན་པ། ལོ་ཉིས་སྟོང་ལྷག་ཙམ་རིང་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་། དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས། གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས། ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་སོགས་སྔ་རྗེས་སུ་ཀྲུང་གོར་དར་བ་དང་ཆོས་ལུགས་རྒྱབ་ལྗོངས་སུ་བྱེད་པའི་གདོང་ཐུག་དང་ཁ་གཏད་དུ་ལངས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་ཉུང་ཞིང་རྒྱལ་ཁབ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་སྣ་ཚོགས་དང་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དད་པར་སྒོ་དབྱེའི་རྣམ་འགྱུར་བཟུང་ཡོད་པས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་དང་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་དད་པའི་སྣ་མང་རང་བཞིན་ལ་བརྩི་འཇོག་ཐོབ་ཡོད། ཆོས་ལུགས་ཁག་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་ཀྲུང་གོ་ཅན་དང་རང་ཡུལ་ཅན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྒྱུད་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་རང་འགུལ་ངང་སྤྱི་ཚོགས་དང་འཚམ་མཐུན་བྱས་པ་དང་རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས་དང་། མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན། སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ། ཞི་མཐུན་བསྟུན་མཁས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟང་པོ་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་རང་རྟོགས་ངང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་པའི་ཁེ་ཕན། སྤྱི་པའི་སྒྲིག་ལམ་དང་གོམས་སྲོལ་བཟང་པོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་འཁུར་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་དྲུག་ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་ས་གནས་ཁག་ཏུ་རི་འགོག་དམག་འཁྲུག་དང་འཛམ་གླིང་གི་ཧྥ་ཤི་སིར་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་དམག་འཁྲུག་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ནས་ལོ་དོན་གཅིག་འཁོར་བར་དྲན་གསོ་ཞུ་བའི་ཞི་བདེའི་སྨོན་ལམ་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཏེ་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་བརྟན་ལྷིང་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ཡོང་བའི་རེ་འབོད་བྱས་ཡོད།
ཆོས་ལུགས་ཁག་གིས་བརྗེ་རེས་གྲོས་མོལ་ཧུར་ཐག་བྱས་པ། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཆོས་ལུགས་ཁག་ཀྲུང་གོར་མཉམ་འདྲེས་མཉམ་གནས་དང་ཕན་ཚུན་དཔྱད་གཞིར་འཛིན་རྒྱུ་དེ་ཀྲུང་གོའི་ཕུལ་བྱུང་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེང་རབས་ཆོས་ལུགས་མི་འདྲ་བའི་དབར་ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག་དང་ཕན་ཚུན་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་བརྗེ་རེས་གྲོས་མོལ་གྱིས“ཆོས་ལུགས་རིགས་ལྔ་མཉམ་དུ་དར་སྤེལ་བཏང་ནས་ཐུན་མོང་ཐོག་ཞི་མཐུན་ཡིན་པའི”ཡུལ་ཁམས་གསར་པ་ཞིག་བཏོད་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་དང་ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པ་ཁག་གཅིག་གིས་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་འདུའི་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གནད་དོན་ལ་གྲོས་མོལ་དང་སྦྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གླེང་མོལ་བྱེད་ཐབས་བཏོད་པར་བརྟེན་ཕན་ཚུན་དབར་རྒྱུས་ལོན་དང་མཛའ་གྲོགས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད།
ཆོས་ལུགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤེལ་རེས་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་སྤེལ་བ། རང་ཚུགས་རང་རྟེན་དང་། འདྲ་མཉམ་མཛའ་གྲོགས། ཕན་ཚུན་བརྩི་འཇོག་བཅས་བྱེད་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱད་བཅུ་ལྷག་ཙམ་གྱི་ཆོས་ལུགས་རྩ་འཛུགས་དང་མཛའ་གྲོགས་འབྲེལ་བ་བཙུགས་ནས་ཤེས་རིག་དང་། ཆོས་དད། ཆོས་ལུགས་མི་འདྲ་བ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་གྱི་ཚོགས་འདུར་ཧུར་ཐག་ཞུགས་པ་དང་། འཛམ་གླིང་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཆོས་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་འདུ་དང་། འཛམ་གླིང་གི་ནང་བསྟན་ཆོས་དད་པའི་མཐུན་འབྲེལ་ཚོགས་འདུ། དབྱི་སི་ལམ་གྱི་འཛམ་གླིང་མནའ་འབྲེལ། འཛམ་གླིང་ཆོས་ལུགས་པའི་ཞི་བདེའི་ཚོགས་འདུ་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་གྱི་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོའི་ནང་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་ཞུགས་པ། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལས་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་པ། ཕྱོགས་གཉིས་དང་ཕྱོགས་མང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གླེང་མོའི་ནང་ཞུགས་པ་བཅས་བྱས་ཡོད། “རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག”གི་གྲོས་འགོར་དང་ལེན་ཧུར་ཐག་ཞུས་ཏེ་དམངས་སེམས་མཉམ་མཐུན་དང་རིག་གནས་མཉམ་འདྲེས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱིས་སྐབས་བཞི་པའི་འཛམ་གླིང་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གླེང་སྟེགས་གཉེར་བ་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱིས་སྐབས་བཞི་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གླེང་སྟེགས་གཉེར་ཡོད། གླེང་སྟེགས་འདི་གཉིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་ཏའོ་ཅའོ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤེལ་རེས་ལས་སྟེགས་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཡོད།
ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཉིས་སྟོང་བཅུ་གཉིས་ལོ་དང་ཉིས་སྟོང་བཅུ་བཞི་ལོར་ཐུར་ཁེ་དང་མ་ལེ་ཞི་ཡར་བསྐྱོད་དེ་དབྱི་སི་ལམ་རིག་གནས་འགྲེམས་སྟོན་བྱེད་སྒོ་གཉེར་ཡོད། ཀྲུང་གོ་དང་ཨ་རིའི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ཚོགས་ཀྱིས་ཉིས་སྟོང་བཅུ་གསུམ་ལོར་ཧྲང་ཧའེ་རུ“སྐབས་གཉིས་པའི་ཀྲུང་གོ་དང་ཨ་རིའི་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་གླེང་སྟེགས”གཉེར་བ་དང་ཉིས་སྟོང་བཅུ་བདུན་ལོར་ཨ་རིར“ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ཚོགས་ལས་དོན”གྱི་སྤེལ་རེས་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ཡོད། ཉིས་སྟོང་བཅུ་དྲུག་ལོར་ཀྲུང་གོ་དབྱི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས་དང་། ཀྲུང་གོ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་མཐུན་ཚོགས། ཀྲུང་གོ་གནམ་བདག་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་གཅེས་ཚོགས་པ་དང་ཆོས་དཔོན་གཙོ་བོའི་ཚོགས་པ་བཅས་ཀྱིས་འཇར་མན་གྱི་གསར་ཐོན་ཆོས་ལུགས་མནའ་འབྲེལ་དང་མཉམ་དུ་འཇར་མན་དུ“ཀྲུང་དང་འཇར་མན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གླེང་མོལ——ཞི་བདེ་དང་མཉམ་སྤྱོད”ཅེས་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གླེང་མོལ་བྱས་ཡོད། བཅོས་བསྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་བྱས་པའི་ཚུན་ལ། ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་བཏང་བའི་ཕྱི་འགྲིམ་སློབ་མ་ཆིག་སྟོང་ལས་བརྒལ་ཡོད།
ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་དང་ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཡོད་པ། ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཆོས་དད་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱས་ནས། ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་ལ་མཐོང་ཆུང་དང་ཟུར་འབུད་བྱེད་ཀྱི་མེད། ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཆོས་དད་གདམ་གར་བརྩི་འཇོག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་མང་བའི་ས་ཆར་གྲངས་ཉུང་གི་ཆོས་དད་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་དབང་ཆར་བརྩི་འཇོག་དང་སྲུང་སྐྱོང་ཐོབ་ཡོད །ཆོས་ལ་དད་པ་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་མང་བའི་ས་ཆར་གྲངས་ཉུང་གི་ཆོས་ལ་དད་པ་མི་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་དབང་ཆར་བརྩི་འཇོག་དང་སྲུང་སྐྱོང་གཅིག་པ་ཐོབ་ཡོད།
མཇུག་བསྡུའི་གཏམ།
ཆོས་ལུགས་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་གི་གྲུབ་ཆ་ནུས་ལྡན་ཞིག་རེད། ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་ལ་འགན་ལེན་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཐག་གཅོད་འོས་འཚམ་བྱས་ནས་ཆོས་ལུགས་དུས་རབས་དང་འཚམ་པ་བྱེད་པ་དང་། ཆོས་ལུགས་ཐལ་སྐྱོད་རིང་ལུགས་བཀག་འགོག་བྱ་རྒྱུ་ནི་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འཕྲད་པའི་ཐུན་མོང་གི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞི་ཞིག་རེད། ཀྲུང་གོས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་གྱི་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་དྲང་ཕྱོགས་དང་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་བསྡུ་ལེན་བྱས་ནས་ཁྲིམས་ལྟར་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་འགན་ལེན་དང་། ཆོས་ལུགས་འབྲེལ་བ་ཞི་མཐུན་ལ་སྐུལ་འདེད། ཆོས་ལུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བཅས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པའི་འགྲོ་ལམ་ཐོག་བསྐྱོད་ཡོད། ཀྲུང་གོ་གུང་ཁྲན་ཏང་རྒྱལ་ཡོངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་དགུ་པའི་སྙན་ཞུའི་ནང་ཏང་གི་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་གྱི་གཞི་རྩའི་མཛད་ཕྱོགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྲུང་གོ་ཅན་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་སྤྱི་ཚོགས་དང་འཚམ་མཐུན་ཡོང་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་ཧུར་ཐག་བྱེད་དགོས་ཞེས་གསལ་པོ་བསྟན་ཡོད། ཀྲུང་གོས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་ལ་བརྩི་འཇོག་དང་འགན་ལེན་བྱས་ནས་འབྱོར་ཕྱུག་དང་། དམངས་གཙོ། ཤེས་རིག། ཞི་མཐུན། མཛེས་སྡུག་བཅས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་སྟོབས་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་ཧུར་ཐག་བསྐྲུན་རྒྱུ་རེད།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། སྐར་མ་འཚོ།
