བདུན། གྲོང་གསེབ་བཅོས་སྐྱོང་གི་ནང་རྐྱེན་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། གྲོང་གསེབ་ལེགས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ཆུ་ཚད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས།
(ཉེར་དགུ)གྲོང་གསེབ་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ནུས་པ་དངོས་གནས་ཇེ་དྲག་ཏུ་གཏོང་དགོས། ཏང་ཨུས་མགོ་ཁྲིད་བྱེད་ཅིང་། སྲིད་གཞུང་གིས་འགན་འཁུར་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་གཞོགས་འདེགས་བྱེད་པ། མང་ཚོགས་ཐེ་ཞུགས་ཡོད་པ། ཁྲིམས་སྐྱོང་གིས་འགན་སྲུང་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་སྒྲིག་སྲོལ་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། མཉམ་སྐྲུན་མཉམ་སྐྱོང་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་རྣམ་པ་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་། རང་སྐྱོང་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་། དགེ་སྐྱོང་བཅས་“སྐྱོང་གསུམ་མཉམ་འདྲེས”ཀྱི་གྲོང་གསེབ་བཅོས་སྐྱོང་མ་ལག་འཛུགས་དགོས། རང་སྐྱོང་ནང་རྐྱེན་གསར་གཏོད་དང་སྡེ་དམངས་གཙོ་བོ་ཡིན་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། རང་སྐྱོང་ཆུ་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། སྡེ་བ་རིམ་པའི་གྲོས་དོན་དང་གྲོས་མོལ་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་བར་འཛུགས་པ་དང་། སྡེ་བ་རིམ་པའི་ལས་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་སྐུལ་སྤེལ་བྱས་ཏེ། སྡེ་བ་རིམ་པའི་དབང་ཆར་ལྟ་སྐུལ་ནུས་ལྡན་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ཞིང་སྡེའི་གཞི་རིམ་ཁྲིམས་ལྟར་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་དང་། སྤྱི་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཞབས་ཞུ་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད། སྡེ་བ་རེ་དང་གཞིས་ཁུལ་རེའི་ཁྲིམས་ལུགས་བློ་འདོན་པའི་བྱ་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལྟར་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་པ་དང་། རྩོད་གཞི་ཐག་གཅོད་དང་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་སྣེ་ཁྲིད་དགོས། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲོག་ཤིང་རིན་ཐང་ལྟ་བ་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་གཙོར་འཛིན་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱོད་བཟང་དར་སྤེལ་བཏང་སྟེ། སྡེ་སྲོལ་དམངས་ཆིངས་གཏན་འབེབས་དང་བཟོ་བཅོས་བྱེད་དགོས།
(སུམ་ཅུ)ཞིང་སྡེའི་བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲོག་ཤིང་རིན་ཐང་ལྟ་བ་ཤུགས་ཆེན་པོས་དྲིལ་སྒྲོག་དང་དར་སྤེལ་བཏང་ནས། རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་། དམངས་གཙོའི་ཁྲིམས་སྐྱོང་འདུ་ཤེས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་འདུ་ཤེས་བཅས་ཇེ་དྲག་ཏུ་གཏོང་དགོས། ཡིད་རྟོན་སློབ་གསོ་ལ་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་། ཆིངས་ཡིག་སྙིང་སྟོབས་དང་ཚན་རིག་སྙིང་སྟོབས་དར་སྤེལ་བཏང་ནས། རོང་འབྲོག་པའི་དཔལ་ཡོན་བྱང་ཚད་དང་རོང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་ཆུ་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། དཔལ་ཡོན་གྲོང་སྡེ་དང“སྐར་ལྔ་རིམ་པའི་དཔལ་ཡོན་ཁྱིམ་ཚང”གསར་སྐྲུན་གྱི་བྱ་འགུལ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བ་དང་། བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དཔེ་སྟོན་རྫོང་དང་དཔེ་སྟོན་གྲོང་སྡེ། རབ་མཛེས་ཁྱིམ་ཚང་ཁག་ཅིག་བཏོན་ནས། དཔེ་སྟོན་སྣེ་འཁྲིད་ཀྱི་བྱེད་ནུས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་དགོས། རིག་གནས་ཚོམས་ཁང་དང་རིག་གནས་ཐང་ཆེན་སོགས་བསྐྲུན་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་དང་། ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རིག་གནས་གྲོང་རྡལ་དང་གྲོང་སྡེ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། སྡེ་བ་རིམ་པའི་རྒྱང་སྒྲོག་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མུ་མཐུད་དུ་ཡར་སྐུལ་བཏང་སྟེ། དབུལ་ཕོངས་རྫོང་གི་བྲེལ་མྱུར་རྒྱང་སྒྲོག་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤེལ་དགོས་ལ། རྒྱང་སྒྲོག་དང་བརྙན་འཕྲིན་སྡེ་བ་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པའི་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས། ཁྱད་ལྡན་རིག་གནས་གྲོང་སྡེ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་། རིག་གནས་དམངས་ཕན་བཟོ་འགོད་ཧུར་ཐག་གིས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་བསྒྱུར་བ་དང་། དཔལ་ཡོན་འདུ་ཤེས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་པ། ཡ་རབས་ཡུལ་སྲོལ་གསོ་འཁྱོངས་བྱེད་པའི་འགུལ་སྐྱོད་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་དགོས། རྒྱས་སྤྲོས་ཆུད་ཟོས་དང་། ཤོམ་ཆེན་རྒྱས་སྒྲུབ། འདས་མཆོད་རྒྱས་སྤྲོས་དང་གསོན་པོ་མུག་གསོ། ངོ་སོ་འགྲན་རེས། ཆང་ས་སློང་རྟེན་མང་ལེན་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གོམས་གཤིས་ངན་པ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དར་སྲོལ་མི་ལེགས་པ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བཀག་སྟེ། རོང་འབྲོག་པས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ལ། དཔལ་ཡོན་དང་ལྡན་པ། གྲོན་ཆུང་བྱེད་མཁས་པ། བཀུར་བསྟི་ཁྲེལ་ཡོད་ཀྱི་འཚོ་བའི་ལྟ་སྟངས་གསར་པ་འཛིན་པར་སྣེ་འཁྲིད་དགོས།
(སོ་གཅིག)བདེ་འཇགས་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས། ནག་འཇོམས་ངན་སེལ་གྱི་ཆེད་དམིགས་འཐབ་རྩོད་མུ་མཐུད་དུ་སྤེལ་ནས། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ངན་ནག་སྟོབས་ཤུགས་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ངན་ཕྱོགས་སྟོབས་ཤུགས་ལ་རྡུང་རྡེག་ཚ་ནན་གཏོང་བ་དང་། འཆལ་སྤྱོད་དང་། རྒྱན་འཛུགས། དུག་རྫས། རྐུ་འཕྲོག བསླུས་འཚོང་། གཡོ་ལེན། ཟས་རིགས། སྨན་རྫས། ཁོར་སྲུང་སོགས་ཐད་ཀྱི་ཁྲིམས་འགལ་ནག་ཉེས་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྡུང་རྡེག་བཏང་ནས། གཞི་རིམ་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྱོང་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སྒྱུར་བྱེད་པ་དང་། ནག་ཚོགས་སྟོབས་ཤུགས་འཕེལ་བ་རྦད་འགོག་དགོས། སྡེ་དམངས་ཀྱིས་སྡེ་དོན་ལ་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་བྱེད་པ་དང་། སྡེ་བའི་ལས་བྱེད་པས་དབང་ཆ་སྤྱོད་པར་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། མང་ཚོགས་ཀྱི་གམ་དུ་བྱུང་བའི་སྤྱོད་ངན་དང་རུལ་སུངས་ཀྱི་གནད་དོན་ཤུགས་ཆེན་པོས་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས། གྲོང་གསེབ་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་ལྟེ་གནས་ཚད་ལྡན་ཅན་དང་དངོས་གཞི་ཅན་དུ་བསྐྲུན་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས། ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་དང་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་དཔེ་མཚོན་ལས་གཞི་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། གཞི་རིམ་བདེ་འཇགས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་བརྒྱབ་ནས་དྲ་མིག་ཅན་གྱི་ཞབས་ཞུ་དོ་དམ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་བ་དང་། གཞི་རིམ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་ནུས་པ་དང་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས། སྤྱི་པའི་བདེ་འཇགས་མ་ལག་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་མུ་མཐུད་དུ་བཅོས་སྐྱོང་དང་། གྲོང་གསེབ་ཉེན་རྟོག་ལས་དོན་དང་། མེ་འགོག བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་བཅས་ཀྱི་བྱ་བར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ཞིང་སྡེའི“དཀར་གསལ་བཟོ་འགོད”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མུ་མཐུད་དུ་ཡར་སྐུལ་བཏང་སྟེ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་སྐྱོང་གི་སྤྱིའི་འགོག་འཛིན་ནུས་པ་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས། ཁྲིམས་སྐྱོང་དྲིལ་སྒྲོག་དང་སློབ་གསོར་ཤུགས་བསྣན་ནས། རོང་འབྲོག་པའི་ཉེན་ཟོན་འདུ་ཤེས་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་འདུ་ཤེས་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། “ཧྥེང་ཆའོ་ཉམས་མྱོང”མཚོ་སྔོན་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བར་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་། ཞིང་སྡེའི་རྩོད་གཞི་འཚོལ་བཤེར་ཐག་གཅོད་དང་སྣ་མང་འདུམ་འགྲིག་བྱེད་ཐབས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། མང་ཚོགས་ལ་ཞབས་ཞུ་དང་ཉེན་ཁ་འགོག་པ། བརྟན་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་བཅས་ཀྱི་ནུས་པ་དང་ཆུ་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས།
(སོ་གཉིས)གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་གྱི་དོ་དམ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ཏང་གི་མི་རིགས་ཆོས་ལུགས་བྱ་བའི་བྱེད་ཕྱོགས་དང་སྲིད་ཇུས་ནན་ཏན་སྒོས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ། ཁྲིམས་ལྟར་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ལ་དོ་དམ་བྱེད་པ་དང་། གོ་རིམ་ལྡན་པའི་ངང་ཆོས་ལུགས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་དགོས། དགྲ་ཕྱོགས་ཀྱི་དཔུང་ཤུགས་དང་ལོག་ཆོས་རྩ་འཛུགས། ཁྲིམས་འགལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་བྱ་འགུལ་བཅས་གྲོང་གསེབ་ཏུ་སིམ་འཛུལ་བྱེད་པར་རྡུང་རྡེག་ནན་མོ་གཏོང་དགོས། ཆོས་ལུགས་སྲིད་ཇུས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་གྱི་དྲིལ་སྒྲོག་དང་སློབ་གསོ་ལ་སྔར་བས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་ལྟར་དོ་དམ་དང་དྲིལ་སྒྲོག་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་བཏང་ནས། ཆོས་ཞུགས་མི་སྣ་དང་ཆོས་ལུགས་དོ་དམ་མི་སྣའི་བྱང་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། ཆོས་ལུགས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ས་ཚད་ལྡན་ཅན་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པར་སྔར་བས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། ཆོས་ལུགས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ས་འཛུགས་པའི་སྲིད་འཛིན་ཆོག་མཆན་ཡི་གེའི་ཞིབ་མཆན་འགོད་པར་ཤུགས་སྣོན་པ་དང་། “འཆམ་མཐུན་དགོན་པ་དང་ཆོས་ཁང”བསྐྲུན་པའི་བྱ་བ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་སྤེལ་བ་དང་། ཆོས་ལུགས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་སའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་བར་བྱས་ནས། བྱ་འགུལ་སྤེལ་སའི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དོ་དམ་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་གཏོང་དགོས། ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཀྱི་བདེན་དོན་དེས་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་སྔར་ལས་ལྷག་པར་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དང་འཚམ་པར་བྱེད་དགོས། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གསར་སྐྲུན་དེ་གྲོང་གསེབ་ཏུ་བསྐྱོད་པའི་བྱ་འགུལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། རིགས་སོ་སོའི་མང་ཚོགས་ལ“འབྲལ་ཐབས་མེད་པ་གསུམ”གྱི་དགོངས་དོན་དང་། “མོས་མཐུན་ལྔ།” “སྲུང་སྐྱོང་ལྔའི”འདུ་ཤེས་བཅས་རྒྱུད་ལ་བརྟན་པོར་འཇགས་པར་སྣེ་འཁྲིད་དགོས།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ།
