ཁྱེད་རང་མུ་མཐའ་མེད་པའི་མཚོ་སྔོན་པོ་དང་དེའི་ཉེ་འགྲམ་གྱི་ཁོད་ཡངས་པའི་རྩྭ་ཐང་བརྒྱུད་ནས་འགྲོ་དུས། སྐར་ཚོགས་ས་ལ་འཕྲོས་འདྲའི་ནོར་ལུག་གི་ཁྱུ་ཚོགས་དང་། དེང་རབས་ཁྱད་ཆོས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་ཕྱུག་པའི་ཕྱིའི་བཟོ་བཀོད་དང་ནང་གི་སྒྲིག་ཆས་ཀྱིས་མཐོ་སྒང་གི་མཚོ་ངོགས་བོད་མཁར་ཏེ་རྐང་ཚ་རྫོང་ལ་བདེ་སྣང་ཞིག་གིས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་འདུག་པའི་ཚོར་སྣང་འབྱུང་སྲིད།

རྐང་ཚ་རྫོང་ནི་མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་རྒྱུད་དུ་ཆགས་ཡོད་ལ། སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ8138.07ཡོད་པ་དང་། རྫོང་ཡོངས་སུ་མི་འབོར་ཁྲི4.6ལྷག་ཡོད་པའི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མང་ཚོགས་ཀྱིས63.3%ཟིན་ལ། བོད་རིགས་གཙོ་བྱས་པའི་མི་རིགས་མང་པོ་འཆམ་མཐུན་ངང་འདུས་སྡོད་བྱས་ཡོད། རྫོང་ཁོངས་སུ་ཞང་གྲོང5དང་ར་བ1དང་སྲིད་འཛིན་སྡེ་བ31ཡོད། མཚོ་བོད་ལྕགས་ལམ་དང315རྒྱལ་ལམ་འཕྲེད་མར་ཆགས་ཡོད་པའི་ཁར་སྡེ་བ་རིམ་པའི་གཞུང་ལམ་དྲ་བ་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་དུ་བསྲིངས་ཏེ་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ལེགས་པོ་ཆགས་ཡོད།

ནམ་རྒྱུན་གྱི་ཞོགས་པ་དང་ས་སྲོད་ཀྱི་དུས་སུ། རྐང་ཚ་རྫོང་མཁར་འོམ་ཆུ་གྲོང་རྡལ་གྱི་རིག་གནས་ཐང་ཆེན་དུ་མི་རིགས་མང་པོ་མཉམ་དུ་འདུས་ནས། བོད་ཀྱི་སྐོར་བྲོ་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་སྦྱོང་བྱེད་པ་དེ་ལུས་ཕུང་སྦྱོང་བརྡར་དང་མི་རིགས་སོ་སོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་ཡུལ་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད་ལ། དེ་མིན་ཟླ་རེར་ལྒང་ལི་འགྲན་བསྡུར་དང་གླུ་གཞས་འགྲན་ཚོགས། ཟླ་རེའི་རིག་རྩལ་བྱ་འགུལ་སོགས་ནི་ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་དགའ་བསུ་ཐོབ་པའི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་དབྱངས་རྟ་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད།

དུས་ཡུན་རིང་པོར་རྐང་ཚ་རྫོང་ཏང་ཨུ་དང་རྫོང་སྲིད་གཞུང་གིས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་བྱ་བར་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཤིང་། ལྷག་པར་དུ་ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ་རྫོང་ཡོངས་སུ་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བཏོན་པའི“ཏན་ཏན་ཏིག་ཏིག་བཞིའི”སྤྱིའི་བླང་བྱ་དང་། ཞིང་ཆེན་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་གསུམ་པའི“མི་འབོར་ཉུང་བའི་ཞིང་ཆེན་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་གྱི་ཞིང་ཆེན་ཆེན་པོར་འགྱུར་བའི”བྱེ་བྲག་གི་བླང་བྱ་ལག་ལེན་མཐར་ཕྱིན་བྱས་ཏེ། སེམས་ཞིབ་མོས་གཏན་འཇགས་དང་འཆམ་མཐུན་གྱི་ཁྱིམ་གཞིས་དང་མཛའ་གཅུགས་ལས་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་ཁྱིམ་གཞིས་བསྐྲུན་པར་འབད་པ་བྱས། ཁྱད་པར་དུ་རྫོང་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་གསར་སྐྲུན་བྱེད་སྒོ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བ་དེ་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་བཅོས་བསྒྱུར་གོང་སྤེལ་གྱི་རྨང་རྡོ་རང་བཞིན་གྱི་བཟོ་འགོད་དུ་བརྩིས་ནས། ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས། དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་བྱ་འགུལ་རབས་དང་རིམ་པ་སྤེལ་ཏེ་རྒྱལ་ཡོངས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་སྔོན་ཐོན་དཔེ་སྟོན་རྫོང་གི་གསར་སྐྲུན་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་ཞིང་། ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་སྔོན་ཐོན་ལས་དོན་སླར་ཡང་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་བར་སྐུལ་འདེད་བྱས།

རྐང་ཚ་རྫོང་གིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་དམངས་འཚོ་ལེགས་བསྒྱུར་བྱེད་པ་ནི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་ལས་རིགས་གོང་དུ་སྤེལ་བའི་མགོ་རྩོམ་ས་དང་རྐང་འཛུགས་སར་བཟུང་སྟེ། བྱེད་ཐབས་ནུས་ལྡན་སྒོས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོའི་སྟོབས་ཤུགས་བཏོན་ནས། རིགས་སོ་སོའི་མི་རིགས་ཀྱིས་ཆེས་སེམས་ཁུར་བྱེད་ཀྱིན་པ་དང་ཁོ་ཚོར་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཁེ་ཕན་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་རེད། དམངས་འཚོ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ལེགས་བསྒྱུར་བྱས་ཏེ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་སྨན་བཅོས་ཁ་གསབ་ལམ་ལུགས་དང་། མི་དོན་བཀོད་སྒྲིག་སོགས་རྫོང་རིམ་པའི་གཞུང་བཙུགས་སྨན་ཁང་གི་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་བསྒྱུར་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་ནས། ཏན་ཏིག་གིས་བདེ་ཐང་གི་རྐང་ཚ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁྱིམ་ཚང་དུ་སྨན་པ་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པའི་ཞབས་ཞུའི་ལམ་ལུགས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས། ཕལ་ཆེར་གཉིས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་བསྟུད་མར་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་བ་དང་། སྤུས་ལེགས་ཐོན་ཁུངས་རྒྱ་བསྐྱེད་པ། དགེ་རྒན་དཔུང་སྡེའི་འཛུགས་སྐྲུན་དམ་འཛིན་བཅས་བྱས་ཏེ་སློབ་གསོ་སློབ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོར་འདེགས་སུ་བཏང་བར་མ་ཟད། མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་སྲུང་དང་ལྔ་སྐྱོང་ཁྱིམ་ཚང་།འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ངལ་རྩོལ་པ་ཕྱིར་གཏོང་ཤུགས་མཐོར་འདེགས་བྱས། དེ་མིན་ཐད་ཀར་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་འཐུང་ཆུ་དང་བགྲོད་ལམ་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པས་མང་ཚོགས་ཀྱི་དགའ་བསུ་ཐོབ།

དེ་ལས་གཞན་བཅའ་ཁྲིམས་ལས་ཁུངས་དང་། ཞིང་སྡེ། སྡེ་ཁུལ། འབྲོག་ཁུལ།སློབ་གྲྭ། སྡེ་ཁག དགོན་སྡེ། ཁེ་ལས་བཅས་སུ་སྐྱེལ་བའི་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ནས་རིགས་སོ་སོའི་ལས་བྱེད་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་པ། ཁྲིམས་སློབ་པ་དང་ཁྲིམས་སྲུང་པ། ཁྲིམས་བསྟར་བ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་མངོན་གསལ་གྱིས་མཐོར་འདེགས་སུ་བཏང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་གི་བྱ་སྤྱོད་ངན་པར་རྡུང་རྡེག་བཏང་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་སྐྱིད་སྣང་སྔར་ལས་ཇེ་མཐོར་བཏང་།

རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་ཐོན་དཔེ་སྟོན་རྫོང་སྟེ་རྐང་ཚ་རྫོང་གིས“མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མེ་ཏོག་བཞད་པ”“རྐང་ཚར་སེམས་འགུལ་ཐེབས་སུ་བཅུག་པའི་མི་སྣ”“དཔལ་ཡོན་ལྡན་པའི་ཡིད་རྟོན་ཁེ་ལས”“སྐར་མ་རིམ་པའི་དགོན་སྡེ་དཔྱད་བསྡུར་གཏན་འབེབས”སོགས་ཀྱི་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ནས་མི་རིགས་སོ་སོའི་ཁྱིམ་ཚང་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་སེམས་སུ་མཐུན་སྒྲིལ་ནི་སྟོབས་ཤུགས་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་ཆགས་སུ་བཅུག

ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་མགོ་ཚུགས་ས་གསར་པའི་སྟེང་། རྐང་ཚ་རྫོང་གིས་ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་དགུ་པའི་བསིལ་རླུང་འཇམ་པོར་བསྟུན་ནས་ཞིང་ཆེན་ཏང་གི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་གསུམ་པའི་དགོངས་དོན་ལག་ལེན་མཐར་ཕྱིན་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བཏོན་པའི“ཏན་ཏན་ཏིག་ཏིག་བཞི”ཡི་སྤྱིའི་བླང་བྱར་སློབ་སྦྱོང་བཟང་པོ་བྱས་ཏེ། གོང་བུ་གཅིག་གྱུར་གྱིས“གོམ་སྟབས་གཅིག་དང་སྔར་བས་ལྷག་པ་བཞི”ཡི་བརྗིད་ཉམས་ཆེ་བའི་དམིགས་འབེན་མངོན་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་། སྐད་གསང་མཐོན་པོས་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མདུན་སྐྱོད་གླུ་གཞས་ལེན་པའི་ཐད་རིགས་སོ་སོའི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཉམ་དུ་འབད་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། 

རྩོམ་སྒྲིག་པ། རྟ་མགྲིན་སྐྱབས།